Kwalitatieve onderzoeksmethoden worden de afgelopen jaren steeds vaker toegepast in de onderzoekspraktijk van de gezondheidszorg. Onderwerpen als de beleving van ziekte of de arts-patiënt communicatie lenen zich nu eenmaal beter om met kwalitatieve methoden onderzocht te worden. Ook in evaluatieonderzoek (van bijvoorbeeld interventies) wordt steeds meer gebruik gemaakt van kwalitatieve onderzoeksmethoden. De groeiende aandacht voor dit type onderzoek blijkt ook uit het toenemend aantal publicaties in vooraanstaande wetenschappelijke tijdschriften zoals de BMJ en JAMA.

De meest gebruikte methoden in kwalitatief onderzoek zijn het interview, de (participerende) observatie, focusgroepen en de documentanalyse. Naast een puur kwalitatief design zien we ook steeds vaker zogenaamde “mixed methods” designs waarin zowel kwalitatieve als kwantitatieve methoden worden gebruikt. Kwalitatief onderzoek wordt dan bijvoorbeeld ingezet (vooraf) ter voorbereiding van kwantitatief onderzoek zoals het ontwikkelen van een vragenlijst, of (achteraf) om kwantitatieve onderzoeksresultaten beter te begrijpen.

Omdat kwalitatief onderzoek vaak “kleinschalig” van aard is (i.e. kleine aantallen respondenten) en de organisatie en uitvoering eenvoudig lijkt (bijvoorbeeld interviews houden) gaat men vaak snel en soms onvoldoende voorbereid van start. Vaak is men niet bekend met de complexiteit en de benodigde vaardigheden die dit type onderzoek vraagt van de onderzoeker. Voor ervaren kwantitatieve onderzoekers blijkt het in de praktijk soms knap lastig de “kwantitatieve bril” af te zetten. Dit omdat men onvoldoende vertrouwd is met de methoden en technieken en de wetenschapstheoretische uitgangspunten van kwalitatief onderzoek.

De aangeboden cursus is een basiscursus voor mensen die geen of relatief weinig ervaring met kwalitatief onderzoek hebben. De cursus heeft als doel om kennis en inzicht te bieden in de beginselen van kwalitatief empirisch onderzoek en om vaardigheden te ontwikkelen bij de opzet en uitvoering daarvan. Naast het ontwerpen van het onderzoek (design) komen verschillende onderzoeksmethoden aanbod. Hierbij zal de rol van de onderzoeker ook worden besproken. Vaardigheden zoals een flexibele, kritische en open houding zijn belangrijk omdat men als onderzoeker zelf mede bepalend is voor de uitkomsten van het onderzoek. In kwalitatief onderzoek is men namelijk zelf het instrument waarmee de data worden verzameld.

Er is specifiek aandacht voor het semigestructureerde interview als methode om gegevens te verzamelen. Studenten leren hoe ze zich kunnen voorbereiden o.a. door het leren maken van een interviewleidraad (de zgn. interviewguide) en reflectie op de eigen interviewvaardigheden. Er wordt uitvoerig aandacht besteed aan het analyseren van kwalitatieve data. Tot slot is er ook aandacht voor de methodologische kwaliteit in kwalitatief onderzoek, en het rapporteren van kwalitatief onderzoek in een wetenschappelijk artikel.

Dag 1

Dag 2

Dag 3

Dag 4 (terugkomdag*)

De vierde* dag van de cursus Kwalitatief onderzoek in de praktijk van de gezondheidszorg (K78) is vooral gericht op strategie-ontwikkeling voor verdere analyse van de eigen kwalitatieve data en het ordenen van de kwalitatieve resultaten om de data in een wetenschappelijk artikel te presenteren. Door middel van gezamenlijk bespreken van ondervonden knelpunten en uitpluizen van de ‘juiste’ weg van analyse en rapporteren krijgen cursisten ondersteuning op weg naar een helder wetenschappelijk artikel.

Deelname aan deze cursusdag is mogelijk voor een ieder die de eerste drie dagen van de cursus Kwalitatief onderzoek in de praktijk van de gezondheidszorg (K78) heeft gevolgd.

Deelnemers die nog niet gestart zijn met eigen kwalitatief onderzoek worden gekoppeld aan deelnemers met een onderzoeksgebied dat aanspreekt of aansluit bij eventuele plannen om zelf onderzoek te gaan doen. Op deze wijze kan er optimaal samen gewerkt en nagedacht worden.

Programma dag 4

*De vierde dag is facultatief en niet noodzakelijk voor deelname aan het tentamen van de Masteropleiding Epidemiologie of het verkrijgen van het certificaat van deelname aan de cursus Kwalitatief onderzoek in de praktijk van de gezondheidszorg (K78).

Het betreft een basiscursus die voor een breed publiek toegankelijk is, waaronder gezondheidsprofessionals en PhD studenten in de gezondheidszorg.

De cursus is bedoeld voor iedereen die meer wil weten over het doen van kwalitatief onderzoek, bijvoorbeeld omdat men een kwalitatief onderzoeksvoorstel of artikel beter wil kunnen beoordelen, of omdat men zelf al met een kwalitatief onderzoek begonnen is of wil gaan opstarten. De praktijk staat centraal in deze cursus.

Er zijn geen specifieke ingangseisen voor deze cursus.

Het lesmateriaal (o.a. presentaties, opdrachten en antwoordsleutels) voor deze cursus is beschikbaar op Canvas, onze digitale leeromgeving. De documenten blijven minimaal één jaar beschikbaar op Canvas.

Het meenemen van een laptop naar de cursus is dus noodzakelijk om het lesmateriaal in te zien.

Qualitative methods for health research / Judith Green and Nicki Thorogood. – Fourth edition. – Los Angeles : SAGE, 2018. ISBN 9781473997110

Deelnemers die deze cursus volgen als onderdeel van de Masteropleiding Epidemiologie ronden de cursus altijd af met een tentamen.

Deelnemers die deze cursus als een afzonderlijke cursus volgen kunnen facultatief de cursus afsluiten met een tentamen. De kosten bedragen in dit geval euro 160,- per tentamen of hertentamen.

Alleen wanneer de cursus met een voldoende resultaat bij het tentamen wordt afgerond worden de studiepunten (EC’s)toegekend en een tentamenverklaring uitgereikt. Het tentamen zal gaan over de stof die op de eerste drie dagen van de cursus is aangeboden. Zie voor informatie en aanmelding: Tentamens

Een verklaring van deelname wordt aan iedereen uitgereikt die minimaal 80% aanwezig is geweest. Op de verklaring van deelname worden alleen contacturen vermeld. De verklaring van deelname wordt ook op basis van de aanwezigheid op de eerste drie dagen uitgereikt.

Deze cursus is geaccrediteerd voor:

De cursus ‘Kwalitatief onderzoek in de praktijk van de gezondheidszorg’ (K78) is geaccrediteerd voor 15 uren.

Om in aanmerking te komen voor de accreditatie-uren van deze cursus dient u de gehele cursus aanwezig te zijn geweest.

N.B. Met ingang van 1-1-2020 kan aan een arts die deelneemt aan verschillende cursussen van EpidM, maximaal 40 uren/punten per jaar worden toegekend.Deze nieuwe regeling is door het AccreditatieOverleg van de KNMG op 16 oktober 2019 bepaald. Voor meer informatie verwijzen wij naar de KNMG: https://www.knmg.nl/opleiding-herregistratie-carriere/aban.htm